Zjawisko atmosferyczne powstałe w wyniku wymieszania się powietrza z dymem i spalinami. Zanieczyszczenie powietrza, jakim jest smog, powstaje wskutek przedostawania się do atmosfery szkodliwych związków chemicznych, takich jak tlenki siarki i tlenek azotu oraz substancje stałe, czyli pyły zawieszone, a także kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).

Pyły, związki chemiczne i wilgotność stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka. Powodują alergie, mogą wywołać astmę, a także zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, niewydolność oddechową lub paraliż układu krwionośnego. Smog zwiększa możliwość powstania nowotworu, zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia astmy nie tylko u dzieci. Badania potwierdzają, że aż 15% zachorowań na astmę można przypisać zanieczyszczeniom powietrza. U osób starszych może wystąpić niedokrwienie serca, dotyczy to szczególnie osób zamieszkałych w pobliżu dróg o znacznym natężeniu ruchu przekraczającym 10 tys. pojazdów dziennie. Oddychanie przez kobietę ciężarną powietrzem zanieczyszczonym PM2,5 koreluje się także z występowaniem autyzmu.

WHO zalicza pyły zawieszone do tzw. kancerogenów, stwierdzając, że mają one zauważalny i udowodniony wpływ na zwiększenie zachorowalności na raka płuc. Według badań przeprowadzonych w 2010 roku przez WHO, z powodu raka płuc spowodowanego zanieczyszczeniem powietrza zmarło na świecie ok. 230 tys. osób.

Wyróżnia się dwa rodzaje smogu:

• smog londyński w skład którego wchodzą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla, sadza oraz trudno opadające pyły. Występuje głównie
  w miesiącach od listopada do stycznia podczas inwersji temperatur
  w umiarkowanej strefie klimatycznej.

• smog typu Los Angeles (smog fotochemiczny, ozon troposferyczny) – powstaje przede wszystkim w miesiącach letnich, w strefach subtropikalnych. Składa się on z tlenków węgla, tlenków azotu
  i węglowodorów. Związki te ulegają później reakcjom fotochemicznym,
  w wyniku których powstają azotan nadtlenku acetylu, aldehydy oraz ozon.

Smog w Polsce.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 33 z 50 miast Unii Europejskiej o największym stężeniu pyłu PM2,5 znajduje się w Polsce. Najbardziej zanieczyszczonymi miastami w Polsce są kolejno: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka, Kraków, Skawina i Nowy Sącz.

W większości tych miejscowości smog powodowany jest tak zwaną niską emisją (znaczne nagromadzenie emitorów o wysokości do 40 metrów nad poziom gruntu, w miejscach o dużej gęstości zabudowy, na małej powierzchni). Smog
w Polsce występuje więc głównie w sezonie grzewczym (wrzesień – kwiecień).

Największe zanieczyszczenie powietrza pyłami PM10 i PM2,5 stwierdzono w południowej Polsce w styczniu 2017 roku. Norma została przekroczona o ponad 3000%. Już 300 mikrogramów na metr sześcienny stanowi poziom alarmowy (Główny Inspektor Sanitarny). Przekroczenie odnotowano w Radomsku, Rybniku, Żywcu, Zabrzu, Częstochowie i Wodzisławiu Śląskim, a w Warszawie stężenie przekroczyło 200 mikrogramów na metr sześcienny.

Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii w swym raporcie stwierdza, że w 2016 w Polsce z powodu smogu życie przedwcześnie straciło prawie 19 tys. osób.

Smog to nie tylko problemy zdrowotne mieszkańców kuli ziemskiej, to również zanieczyszczenie gleby a szczególnie ziemi uprawnej. Badania chemiczne gleb przeznaczonych pod uprawę roślin, potwierdzają wzrost stężenia rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Uprawa roślin na gruncie zaliczonym do 3 stopnia zanieczyszczenia, stwarza niebezpieczeństwo skażenia roślin przez WWA. Grunt zanieczyszczony w takim stopniu nie powinien być przeznaczony nawet do wypasu zwierząt, ponieważ może spowodować skażenie produktów pochodzenia zwierzęcego.

F.K.