Kleszcze – rząd pajęczaków z podgromady roztoczy. Zalicza się tu około 900 opisanych gatunków, zgrupowanych w 3 rodzinach: obrzeżkowatych (kleszcze miękkie), kleszczowatych i Nuttalliellidae (kleszcze twarde). Mają narządy gębowe wyposażone w lancetowatą i ząbkowaną strukturę zmysłową (hypostom - kleszcz wsuwa hypostom w skórę, po czym unieruchamia go za pomocą śliny tworzącej rodzaj cementu) oraz nożycowate szczękoczułki, a stopy pierwszej pary odnóży zaopatrzone w narząd Hallera (narząd zmysłowy występujący na stopie pierwszego odnóża u roztoczy, jest narządem węchu i reaguje na zmiany wilgotności). Wszystkie są obligatoryjnymi, czasowymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców. W ich cyklu rozwojowym występują kolejno: jajo, larwa, 1–8 stadiów nimfalnych (ostatnie stadium larwalne) oraz osobnik dorosły. Są nosicielami wielu groźnych chorób, przez co mają duże znaczenie medyczne i weterynaryjne. Do chorób, z którymi spotykamy się coraz częściej należy borelioza. Borelioza znana również jako Choroba z Lyme, jest powodowana przez spiralną bakterię zwaną Borrelia burgdorferi. Jest to najczęściej rozpoznawana choroba przenoszona przez kleszcze. Chociaż choroba znana była od ponad 100 lat, ale dopiero Willy Burgdorfer w 1982 roku odkrył, że jest ona spowodowana przez bakterie znajdujące się w jelitach kleszczy. Co roku w Polsce tysiące osób zakaża się tą chorobą. Objawy choroby są różne, niektóre z nich są podobne do innych. To powoduje, że borelioza jest rozpoznawana przez lekarzy różnych specjalności (dermatologów, neurologów). Jednym z najczęstszych objawów boreliozy jest zaczerwienienie wokół miejsca wkłucia kleszcza rozszerzające się obwodowo (tzw. rumień wędrujący). Zaczerwienienie skóry w kształcie pierścienia lub owalnej plamy otaczające miejsce ukłucia przez kleszcza jest często obserwowane w ciągu pierwszych kilku dni do tygodnia. Niestety rumień nie występuje u wszystkich pacjentów z boreliozą – dotyka on tylko 40 do 60% zakażonych. Oprócz zmiany skórnej mogą pojawić się inne objawy, takie jak zmęczenie, zawroty i bóle głowy. Następnie ujawniają się różne charakterystyczne dla boreliozy objawy, najczęściej w postaci porażenia nerwu twarzowego, widoczne jako porażenie połowy twarzy. Inne rzadsze symptomy mogą obejmować bóle i problemy z sercem, zapalenie stawu (najczęściej kolanowego), aż po poważne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Istnieją dwa stadia boreliozy: ostre i przewlekłe. Objawy w każdym z nich mogą znacząco różnić się od siebie, chociaż niektóre występują w obu fazach. Pierwszym i najważniejszym objawem jest rumień wędrujący - charakterystyczna oznaka ostrej boreliozy. Zwykle występuje we wczesnym etapie infekcji, w miejscu ugryzienia przez kleszcza.

Przewlekła borelioza - jeśli zakażenie boreliozą pozostanie nieleczone, z czasem może się stopniowo pogarszać, dając różne objawy. Spośród ponad czterdziestu symptomów kojarzonych z przewlekłą boreliozą do najczęstszych należą:

• wędrujące bóle stawów (przemieszczające się często z jednych stawów do innych),
• otępienie i pogorszenie pamięci,
• bezsenność,
• przewlekle powiększone węzły chłonne,
• gorączka lub pocenie się bez wyraźnej przyczyny,
• przewlekłe zmęczenie,
• wahania nastrojów i drażliwość,
• depresja,
• skurcze mięśni,
• szumy uszne,
• palpitacje serca,
• problemy z tarczycą (zwykle niedoczynność),
• zmiany w charakterze pisma i mylenie słów,
• zaburzenia seksualne.

Ta lista robi wrażenie, jest więc dobrym powodem, żeby zająć się boreliozą na wczesnym etapie i zrobić to skutecznie.

Najlepszą ochroną przed boreliozą jest, co oczywiste, unikanie pokłucia przez kleszcza oraz ich natychmiastowe usuwanie. W związku z tym, iż ukłucie przez kleszcza nie powoduje bólu, po pobycie wśród natury należy dokładnie obejrzeć całe ciało. Innym sposobem na zabezpieczenie własnego ciała i zwierząt domowych jest stosowanie w przydomowym ogródku odstraszaczy kleszczy. Posadzenie w ogrodzie takich roślin jak wrotycz, kocimiętka, tatarak, czeremcha, czystek kreteński, cebula, chrzan czy chryzantema dalmatyńska powinno spowodować, że kleszcze naszego ogródka będą unikać. Wspomóc nas mogą również: jaskry, piołun bylica, czosnek niedźwiedzi, goździki, trawa cytrynowa, szałwia, mięta pieprzowa, rozmaryn, tymianek, melisa lekarska, aloes, geranium oraz lawenda, które również warto mieć w swoim ogrodzie.

Istotnym sposobem na pozbycie się tych nieproszonych gości jest również stosowanie oprysków. Jednak w tym roku włodarze niektórych miast ugięli się presji ekologów, którzy szermują opinią o niszczeniu innych owadów w tym szczególnie pszczół. Należy się zastanowić czy są pszczelarze stawiający swe pasieki w parkach dużych miast. Chyba rozsądni przenoszą pasieki do sadów i na pola rzepaku a nie w miejsca gdzie stosuje się opryski. Warto się zastanowić nad tym, czy ważniejsze jest zdrowie i życie dziesiątków tysięcy ludzi w naszym kraju, których rokrocznie dotykają choroby opisane powyżej czy tysięcy „robaczków”. Jak pseudoekolodzy wytłumaczą tym chorującym, swe decyzje?

Opracowano na bazie ogólnie dostępnych materiałów w internecie.
Autor: FK